Op normale dagen gaan er drieduizend fietsers en wandelaars met de pont naar de overkant van het kanaal. Helemaal gratis, dankzij een slim contract dat het wakkere Velsen in 1866 sloot met de Amsterdamsche Kanaalmaatschappij die het Noordzeekanaal heeft gegraven. Autorijders kunnen ook via een tunnel en moeten voor de overtocht met de pont een kleinigheid betalen.
Holland op z'n smalst
Terug naar 1866, tien jaar voordat koning Willem III officieel het Noordzeekanaal opende. Toentertijd was Velsen een heel dun stukje Holland. Een smalle reep duinzand ter hoogte van het dorp Velsen vormde de verbinding over land tussen het noordelijk deel van de provincie en het zuiden. Ten oosten daarvan strekte een brede plas water zich uit in de richting van Amsterdam: het Wijkermeer en het IJ. De doorgraving van de duinstrook door bezwete arbeiders met schop en kruiwagen betekende dat de gemeente voor eeuwig in tweeën werd gehakt. De gratis veerverbinding die Velsen in de wacht wist te slepen, was de pleister op de wonde.
Grootste spoorbrug van Europa
Met het graven van het Noordzeekanaal deed nog iets nieuws in Nederland zijn intrede: een spoorbrug die in 1872 in gebruik werd genomen. Het was een brug met een dubbel spoor die in 1905 door een veel hoger exemplaar werd vervangen. Velsen had destijds de grootste spoorwegdraaibrug van Europa. Het Noordzeekanaal is aangelegd om het machtige Amsterdam een directe havenverbinding te geven. Het gevolg was niet alleen dat het dorp Velsen sindsdien in de schaduw van IJmuiden staat, maar ook dat mensen veel moeilijker het noorden van de provincie kunnen bereiken.
Roep om betere verbindingen
Met het groeien van het verkeer nam de roep om een oplossing toe. Al in 1932 was er onderzoek naar de vraag of er extra pontveren, bruggen of zelfs een tunnel onder het kanaal moesten komen. Het resultaat is bekend, in 1941 ging de eerste schep voor de Velsertunnel de grond in maar de bouw stopte door de Tweede Wereldoorlog al in 1942. Het duurde tot 1952 voordat men de bouw hervatte. In herrijzend Nederland en dus Velsen werd ook al snel een bypass aangelegd voor het drukker wordende verkeer: er kwam in 1955 een noodweg over de sluizen.
Velsertunnels
Met de opening van de Velsertunnels (voor auto en trein) in 1957 door koningin Juliana deed meteen een nieuw fenomeen in Nederland zijn intrede, waar niemand nog een slimme oplossing voor heeft bedacht: files. Volgens Rijkswaterstaat was de file vlak na de opening van de Velsertunnels een van de eerste ooit in dit land. Vreemd genoeg stonden in die eerste dagen de mensen de files te bewonderen, die spontaan ontstonden doordat tienduizenden automobilisten heen en weer wilden rijden.
Wijkertunnel
Ondanks dat er na de Velsertunnel nog flink wat tunnels zijn bijgekomen, staat ook het verkeer voor de Velsertunnel regelmatig nog vast. Enig soelaas bood het gereedkomen van de Wijkertunnel in 1997, waardoor de noordzijde van 's lands eerste grote kanaaltunnel zakte in de hitlijsten van de verkeersinformatie.
Sloop spoorbrug
De opening van de Velsertunnel betekende ook dat de spoorbrug werd afgebroken en dat het pontje verhuisde van Oud-Velsen naar het Pontplein, wat sindsdien wel kan worden gezien als slagader van het verkeer in Velsen. Een laatste groet van de spoorbrug was er in mei 2009, toen bij controle van de bodem van het Noordzeekanaal nog een pijler werd aangetroffen van die oude spoorbrug. Geen nood, want het is voorlopig geen obstakel voor de scheepvaart. Het restant van de pijler wordt met het oog op de toekomst wel weggehaald, om de zeeschepen niet te hinderen.
