Terwijl bezetting en bevrijding nog vers in het geheugen lagen, raakten de inwoners van Olst en Welsum in het begin van de jaren vijftig in de ban van een nieuwe oorlogsdreiging. Ze kwamen tot de schokkende ontdekking dat het IJsseldal was opgenomen in een nieuw verdedigingsstelsel, dat ons land moest beschermen tegen een mogelijke aanval uit het oosten van Europa. Wat dat precies inhield wist men niet: er was veel geheimzinnigheid rondom de militaire objecten, die in snel tempo langs de IJssel verrezen: zoals bunkers, sluizen en tankkoepels.
Ds. J. Vuijst slaat alarm
Na lang aarzelen besloot ds. J. Vuijst in het Gemeenteblaadje van Welsum van oktober 1952 de stilte te doorbreken en aandacht te besteden aan deze zaak, die de gemoederen in de dorpen langs de IJssel bezighield. Hij was hevig verontwaardigd over het feit dat zijn dorp was opgenomen in een riskant militair project, zonder dat er een fatsoenlijk debat in het parlement over die ingrijpende beslissing was gevoerd. Een poging van het dagblad De Telegraaf om, na kennisname van het artikel van Vuijst, deze kwestie onder de aandacht van een groter publiek te brengen, werd verhinderd door het optreden van de regering in Den Haag. Ook Vuijst deed er verder het zwijgen toe.
De inlaatsluizen
Wat was er aan de hand? Om een mogelijke Russische opmars naar het westen van Nederland te vertragen had men het beproefde verdedigingsplan van de waterlinie uit de kast gehaald. Tussen Kampen en Nijmegen moest de IJssellinie een brede strook land langs de IJssel van 120 km lang en 10 km breed onder water kunnen zetten. Dat zou gebeuren met behulp van inlaatsluizen die in de rivierdijk waren aangelegd, onder meer ter hoogte van de Haere en aan de overzijde van de IJssel. Men kon op die manier het land min of meer gecontroleerd, tot de gewenste diepte, onder water zetten. Om het westen van Nederland in geval van oorlog tegen de Russen te verdedigen, werd een flink deel van het grondgebied van Gelderland en Overijssel opgeofferd. De verdedigingswerken kwamen in 1953 gereed. Enkele jaren later werd duidelijk dat de waterlinie in een kernoorlog van nul en generlei waarde was en werd de IJssellinie weer ontmanteld. Ds. Vuijst had toch gelijk: de besluitvorming over dit ingrijpende verdedigingsplan had veel zorgvuldiger moeten plaatsvinden. Dan had men deze kostbare mislukking wellicht kunnen voorkomen.
Stichting IJssellinie
Als blijvende herinnering aan deze korte episode uit de Koude Oorlog, en misschien ook wel ter lering en vermaak van toekomstige generaties, zijn de verschillende militaire objecten (inlaatsluis, commandobunker, noodhospitaal, kazematten) door toedoen van de Stichting de IJssellinie in hun oude staat teruggebracht en ter bezichtiging opengesteld. De belangstelling van het publiek is groot. Olst heeft er een belangrijke toeristische attractie bij.
