In het rijtje beroemdste stripverhalen aller tijden staan Asterix en Obelix hoog genoteerd die de Romeinen voortdurend bont en blauw slaan. Minder bekend is de strip Malorix van de Santpoortse striptekenaar Bert Bus, die net als zijn Franse stripcollega's uitging van feiten bij zijn stripheld Malorix die allerlei avonturen met de Romeinen beleefde.
Rome
In de Romeinse tijd belandde de Friese vorst Malorix in Rome waar hij met grote ogen van verwondering om zich heen keek. Vissers, boeren en een enkele handwerksman bevolkten rond de jaartelling het gebied rond Velsen. Toen de Romeinen met hun moderne legeruitrusting en hoogontwikkelde beschaving naar het noorden kwamen opzetten, moet dat voor de bevolking een enorme schrik zijn geweest.
Mogelijk vergelijkbaar met toen de Europeanen met hun zeeschepen voet aan wal zetten in Amerika en ze de indianen met gemak onder de voet liepen. En net als de Europeanen de indianen simpel konden onderdrukken, was dat het geval in de lage landen die bij het Romeinse rijk werden gevoegd. Als broodnodige leverancier van huiden, slaven en legionairs om de Romeinse legioenen op peil te houden.
In de verhalen van Asterix en Obelix trekken de Galliërs altijd aan het langste eind, dankzij de toverdrank van druïde Panoramix. In het verhaal van Bert Bus lijkt dat ook het geval, als zijn stripheld Malorix in het bezit komt van een vreemde hoorn en een schild met runentekens, die volgens de druïden de vrijheid voor de Friezen en het koningschap voor Malorix voorspellen.
Tacitus
Het verhaal van Bert Bus komt niet zomaar uit de lucht vallen, hetgeen te danken is aan de Romeinse schrijver Tacitus, die over de Friese vorsten Malorix en Verritus in zijn annales meldt dat zij naar Rome reisden om te bepleiten dat zij hun land wilden houden.
Weliswaar werden de Friese vorsten met de nodige eer ontvangen en kregen zij zelfs het Romeinse burgerrecht van de Romeinse keizer Nero. Toch werden de Friezen door de Romeinen gedwongen hun land te verlaten. Wie weigerde werd gedood, want de Romeinen lieten niet met zich spotten in de veroverde gebieden.
Castellum Flevum
In Velsen hebben de Romeinen overduidelijke sporen achtergelaten waarnaar nog steeds driftig archeologisch onderzoek wordt verricht. Er zijn twee forten ontdekt. Castellum Flevum dat in 1972 werd ontdekt door de Archeologische Werkgroep Velsen en het fort Velsen 2. Dit jongere fort lag tussen de Reinunie, de modelbootvijver en Beeckestijn en is in 1945 teruggevonden door een scholier die allerlei scherfjes aantrof bij een Duitse antitankgracht.
Wijkertunnel
Uit onderzoek is gebleken dat het oudste fort Castellum Flevum, getraceerd op de plek waar nu de Wijkertunnel ligt, waarschijnlijk een cruciale rol vervulde voor de Romeinen. Om iets van die strategische positie te begrijpen moeten we een duik in de tijd terug nemen. In die tijd stroomde het zogenoemde Oer-IJ vanaf Amsterdam richting Velsen en boog noordwaarts om onder Uitgeest richting Castricum te gaan om daar in zee uit te monden.
Langs het Oer-IJ hebben de Romeinen havenforten gehad, zoals Castellum Flevum. De haven van Castellum Flevum vormde waarschijnlijk met de op- en overslagfunctie een belangrijke noordelijke locatie van de Romeinen. Binnenkort vangt een nieuw onderzoek aan naar deze pleisterplaats om inzicht te krijgen in de militaire planning van de Romeinen.
Ruzie
Zeker is dat de Friezen in deze omgeving het in het jaar 28 na Christus aan de stok kregen met hun overheersers. In dat jaar vielen de Friezen Castellum Flevum aan en bezorgden de Romeinse soldaten een nederlaag. Op dit moment is een gangbare gedachte dat de Romeinen na die nederlaag vertrokken om in het jaar 40 weer terug te keren. Toen zou het nieuwste fort, Velsen 2, zijn opgetrokken. Maar archeologen zijn hun mening aan het bijstellen, juist na vergelijking van archeologische vondsten uit beide forten.
Nieuwe inzichten
Zo groeit langzaam het inzicht dat de Romeinen misschien na die nederlaag wel gebleven zijn. In een aaneengesloten periode van overheersing zouden ze dat tweede fort hebben gebouwd om hun militaire linies te versterken. In beide forten zijn namelijk spullen aangetroffen uit deze twee verschillende periodes.
Het nieuwe onderzoek moet duidelijk maken of er twee afzonderlijke periodes van Romeinse overheersing in Velsen zijn geweest. Of dat de Romeinen hier voortdurend de lakens zijn blijven uitdelen.
