In september 1944 werd een deel van Nederland bevrijd tijdens een grootschalige geallieerde actie. De actie liep stuk op de brug bij Arn-hem. Veel Duitse soldaten werden overgeplaatst tot boven de grote rivieren en veel Duitsgezinde burgers vluchtten waar ze konden (Dolle Dinsdag).
Hoogeveen werd een van de plaatsen waar het Duitse leger oplei-dingseenheden ging plaatsen. Leden van de politieke tak van de SS werden opgeroepen voor militaire dienst en moesten zich in Hooge-veen bij de Landstorm melden. Een van hen was de latere Neder-landse politicus Willem Aantjes, die echter geen deel zou gaan uit-maken van de militaire SS. Hij werd overgeplaatst naar Assen voor ondersteunende taken.
"Half oktober 1944 werd ik overgeplaatst van Slowenië naar de Waffen SS Brigade later Divisie Landstorm Nederland en werd ingedeeld als tweede officier in een compagnie, die in Hollandscheveld te liggen kwam. Het was een rekruten compagnie van rond 80 man met ongeveer 12 onderofficieren en drie officieren. De soldaten lagen in twee scholen, een naast een kerk en de andere aan een kanaal ongeveer 200 meter verderop (de Hervormde school)".
Aan het woord is Auke Pattist, een van de officieren van deze een-heid. Samen met de andere beide officieren, Dirk Hoogendam en Jo-annes Marinus van Oort, begon hij op 22 november 1944 een golf van terreur onder de bevolking van Hollandscheveld, Nieuwlande, Elim en verre omstreken.
Naar schatting rond de 200 personen werden verhoord, bedreigd, voor ernstige mishandeling meegenomen naar de Openbare Lagere School bij de kerk, of zelfs doorgestuurd naar de Duitse gevangenis in Assen en Duitse kampen. Enkelen kwamen nooit weer terug. Pattist en Hoogendam ontliepen hun straffen doordat ze na de oorlog wisten te ontsnappen. Dit leidde tot de dood van Dirk Hoogendam (2003) regelmatig tot nieuwe artikelen in de landelijke pers, vragen in de Tweede Kamer, en een opnieuw activeren van het opsporingsbeleid van de Nederlandse regering inzake oorlogsmisdadigers.
Enkele andere momenten uit de oorlogsjaren die eruit sprongen:
In de meidagen van 1940 stierven militairen uit onze gemeente op diverse plaatsen in Nederland. Velen keerden terug met indrukwekkende of zelfs traumatiserende ervaringen.
In de nacht van 2 op 3 oktober 1942 werden de Joodse inwoners van Hoogeveen verzameld op het station en weggevoerd met de trein. Deze actie waseen samenwerkingsverband van de Duitse overheid, de Nederlandse Spoorwegen, de politie van Hoogeveen en de ambtenaren van de gemeente Hoogeveen. Op het monument bij de Joodse begraafplaats vinden we de vele namen van hen die niet terugkeerden.
Na een mislukte overval op het distributiekantoor van Schoonebeek werden in 1943 in Hoogeveen razzia's gehouden en enkele mensen vermoord in het Spaarbankbos.
Op 25 maart 1944 stierven 7 bemanningsleden van een Lancaster-bommenwerper tijdens een mislukte noodlanding in 't Meer, een streek bij Hollandscheveld.
Op 5 augustus 1944 vielen er veel doden bij een treinbeschieting aan de Wijsterse Weg.
Rondom de bevrijding werd een deel van de bevolking van de Wijsterse Weg vermoord.
De gemeente Hoogeveen werd 10 en 11 april 1945 bevrijd door XII Manitoba Dragoons, 1st Belgian SAS Parachute Regiment en 3 en 4 French SAS Parachute Regiment. De Bel-gische eenheid nam daarbij de hele oostelijke helft van het dorp Hoogeveen en de dorpen en streken de Wolfsbos, Elim, Nieuwlande, Krakeel, Noordscheschut, Nieuweroord, en Hollandscheveld voor zijn rekening.