1356-ca.1450

Hanza

Trgovački gradovi u Nizozemlju

Periode
Tijd van steden en staten

Zutfen, Deventer, Til, Kampen, Zvole i mnogi drugi gradovi, pre svega na istoku zemlje, bili su u dugačkom razdoblju od dvanaestog do šesnaestog veka važni i prosperitetni trgovinski centri. Ovi gradovi bili su naime članovi Hanzeatskog saveza. Hanza je prvobitno predstavljala udruženja trgovaca iz različitih gradova, koji su trgovali istim proizvodima. Zahvaljujući toj saradnji mogli su da smanje troškove, da bezbednije putuju (zajedno), da kupuju i prodaju na veliko kao i da se odbrane od hirova i samovolje zemljoposednika. Od 1356. godine Hanza više nije samo savez trgovaca, već postaje savez gradova. Ova odluka je donesena 1356. godine na prvom skupu u Libeku, gradu u današnjoj Nemačkoj. Nemačka Hanza, ili samo Hanza, postala je moćna mreža udruženih trgovačkih gradova, koja se protezala preko Nemačke, Holandije, Baltičkih zemalja, Norveške i Poljske. U okviru ove mreže, savez gradova pokušao je da eliminiše prepreke u trgovini koliko god je to bilo moguće. Hanzeatski savez je takođe trgovao sa partnerima izvan ove oblasti, na primer sa Londonom, pa čak i sa španskim gradovima.

Intenzivno se trgovalo proizvodima kao što su: so, žitarice, riba, drvo, vino, pivo, životinjska koža i čipka. Transport se najvećim delom odvijao morem i rekama, tzv. kogama dužine od 15 do 30 metara. Gradovi su se razvijali i cvetali, podizale su se zidine ali i kuće trgovaca, skladiša i brojne druge građevine koje su ulepšavale grad. Nasleđe Hanze se i dalje može videti u pomenutim gradovima, ali i u manjim mestima kao što su na primer Haselt i Dusburg.

Za gradove poput Amsterdama, koji nisu pripadali Hanzi, od velikog značaja bila je trgovina na Baltičkom moru, tzv. "majka svih trgovina". Na njoj je zasnovan ekonomski procvat, što je značilo da je ova luka morala da konkuriše gradovima na Ejselu. Nakon pada Hanzeatskog saveza u šesnaestom veku, trgovinu na Baltiku su pre svega kontrolisali gradovi izvan Hanze. Prvi centar trgovine je do 1585. godine bio Antverpen, da bi potom Amsterdam preuzeo tu poziciju. Nedugo zatim, holandska trgovina se sve više orijentisala ka svetskim morima i bazirala se na osvajanju i eksploataciji kolonija. Zbog promene ekonomskih odnosa u Evropi, gradovi na Ejselu su izgubili svoju istaknutu poziciju.

De Hanze

Dit middeleeuwse koggeschip heeft een rood-witte wimpel in top. Daaraan kon je zien dat het een Hanzeschip was. De Hanze was sinds 1356 een verbond van Noord-Europese steden die handel met elkaar dreven. Op de kaart kun je zien hoeveel steden er lid waren van de Hanze. En welke handelsroutes er over land en zee gebruikt werden.
Koggeschip

Dit is een middeleeuws koggeschip. De kogge was het eerste grote en zeewaardige schip dat in Nederland gebruikt werd: het was 15 tot 30 meter lang en in het laadruim pasten wel 200 grote tonnen met spullen. Kooplieden voeren ermee over alle Europese zeeën: over de Noordzee naar Engeland en over de Oostzee tot in Rusland.
Handelaren

De Hanze begon als een groep handelaren die samenwerkten. Ze woonden in verschillende steden en handelden in dezelfde producten. Door samen te werken konden zij goedkoper werken en met elkaar veiliger reizen. Ze konden veel producten tegelijk kopen of verkopen. Dat was extra voordelig!
Tonnen met handelswaar

Hanzekooplieden handelden vooral in zout, graan, vis, hout, wijn, bier, dierenhuiden en linnen. Veel van die spullen werden in grote tonnen gestopt. Zo waren de dure spullen veilig verpakt en konden ze gemakkelijk verplaatst worden. In het laadruim van een koggeschip pasten wel 200 tonnen.
Soldaten aan boord

Omdat de Hanzeschepen zoveel mooie en dure spullen tegelijk konden vervoeren, waren ze een geliefd doelwit van piraten. Als die een Hanzeschip konden kapen, waren ze in één klap schatrijk! Daarom voeren er altijd soldaten op de koggen mee, die het schip konden verdedigen als het aangevallen werd.
Aan de IJssel

Hanzesteden lagen bijna altijd aan het water: daar konden de koggeschepen gemakkelijk afmeren en hun handelswaren laden en lossen. In Nederland liggen de belangrijkste Hanzesteden aan de rivier de IJssel. In Zutphen, Deventer, Zwolle en (op de foto) Kampen kun je het rijke Hanze-verleden nog altijd opsnuiven.
Hanzestad Kampen

Dit is de stadspoort van Kampen. Kampen was dankzij de Hanze tot aan het einde van de Middeleeuwen een van de rijkste en machtigste steden van Europa. Dat kun je nog altijd goed zien aan de mooie huizen en de resten van de hoge muren rond de stad bijvoorbeeld.
Hijskraan

Tegenwoordig worden schepen met grote hijskranen geladen en gelost. Maar ook in de Middeleeuwen waren er al hijskranen. Ze waren van hout. Ze werden niet door motoren aangedreven, maar door menskracht! Sterke mannen liepen als cavia's in een tredmolen heen en weer om de zware spullen op te kunnen tillen en weer te laten zakken.