1854-1929

Aleta Jakobs

Emancipacija žena

Periode
Tijd van burgers en stoommachines

Godine 1871. Aleta Jakobs ušla je u holandsku istoriju kao prva žena koja je zvanično primljena na univerzitet. Aleta je kao srednjoškolka napisala pismo tadašnjem premijeru Torbekeu u kome je zatražila dozvolu da pohađa 'akademska predavanja'. Njena najveća želja bila je da postane lekar. Potvrdan odgovor od Torbekea stigao je u roku od nedelju dana, ali ne Aleti, već njenom ocu. Dakle, zahvaljujući jednoj sedamnaestogodišnjakinji, holandski univerziteti su 1871. godine postali otvoreni i za žene. Pre toga su pristup univerzitetima kao i većini škola imali isključivo muškarci. Izuzetak je bila Ana Marija Shurman, veoma učena žena (govorila je deset jezika), koja je u sedamnaestom veku mogla da pohađa neka predavanja u Utrehtu. Doduše, skrivena iza zavese, da ne bi odvlačila pažnju muškarcima.

Aleta Jakobs se čitavog života borila za prava žena. Otvorila je lekarsku praksu za žene gde ih je snabdevala sredstvima za kontracepciju kako ne bi svake godine ostajale u drugom stanju. Takođe je povela borbu protiv zloupotrebe radnica u prodavnicama. Primetila je da se prodavačice koje dolaze u njenu ordinaciju u Amsterdamu, žale na fizičke tegobe, jer su čitavo radno vreme (koje je trajalo jedanaest sati) morale da provedu na nogama. Zahvaljujući Aleti, usvojen je zakon koji obavezuje poslodavca u prodavnicama da svojim zaposlenima obezbedi mesta za sedenje. Sa svojim saborcima - sa ostalim muškarcima i ženama koji su se borili za prava žena - zalagala se i za opšte biračko pravo žena. Ove žene su sebe nazivale feministkinjama i oglašavale su se na svakojake načine: organizovale su izložbe, objavljivale novine i pamflete, osnivale udruženja, protestovale i pisale peticije. Borba je trajala sve do 1919. godine, kada je uvedeno opšte biračko pravo za žene. Godine 1922. žene u Holandiji su prvi put izašle na glasanje. Aleta Jakobs je tada imala 68 godina.

Politika je vekovima bila rezervisana samo za muškarce, baš kao i univerzitet, crkva i vojska. Smatralo se da su žene podređene muškarcima: njihova dužnost bila je da održavaju domaćinstva i brinu o deci, te stoga nisu mogle da učestvuju u javnom životu. Iako su kritike na ovakvo patrijarhalno razmišljanje oduvek postojale, do konkretnih promena je došlo tek u dvadesetom veku. Za to je ipak bio potreban tzv. Drugi feministički talas. Šezdesetih godina grupa Dolle mina's borila se za emancipaciju žena. Članice ove grupe nisu želele da, kao svoje majke, budu osuđene na život domaćice. Godine 1980. donet je zakon o ravnopravnosti žena.

Aletta schrijft een brief

Aletta Jacobs wil niets liever dan dokter worden. Daarvoor moet je studeren aan de universiteit. En in Aletta's tijd mogen aan de universiteit alleen jongens studeren. Aletta vindt dat oneerlijk. Daarom besluit ze een brief te schrijven aan minister-president Thorbecke.

In de brief die Aletta schrijft aan minister-president Thorbecke, vraagt ze hem of ze ook mag studeren aan de universiteit. En wat denk je? Thorbecke antwoordt binnen een week, maar niet aan Aletta zelf! Hij schrijft haar vader dat het goed is. Aletta is het eerste meisje dat officieel aan de universiteit mag studeren. Door Aletta's brief gingen de Nederlandse universiteiten open voor meisjes.
Aletta naar de universiteit

Aletta Jacobs wordt op 20 april 1871 toegelaten tot de universiteit van Groningen. Ze is de allereerste vrouw die in Nederland officieel naar de universiteit mag!

Niet iedereen is het ermee eens dat er een vrouw mag studeren. Aletta krijgt boze brieven. En in de kranten verschijnen nare stukjes over haar. Maar niemand kan Aletta afhouden van haar droom om dokter te worden. Ze studeert hard en haalt goede cijfers. Zeven jaar later studeert ze af. Aletta is dan de eerste vrouwelijke dokter van Nederland. Steeds meer meisjes volgen Aletta's voorbeeld en gaan studeren.
Tegenwoordig is bijna de helft van alle huisartsen een vrouw. Dat is allemaal dankzij Aletta!

Geef toestemming voor cookies om externe inhoud weer te geven. Cookie-instellingen wijzigen
Anna Maria van Schurman

In 1871 is Aletta Jacobs de allereerste vrouw die in Nederland officieel naar de universiteit mag. Vóór Aletta had er maar één meisje ooit les aan de universiteit gevolgd. Haar naam was Anna Maria van Schurman.

Anna Marie van Schurman leefde in de zeventiende eeuw. Ze was heel erg slim. Ze kon meer dan tien talen lezen en schrijven! Maar zelfs Anna Maria mocht niet echt studeren. Ze mocht alleen bij sommige lessen zijn. Dan moest ze achter een gordijntje zitten, om de jongens niet af te leiden! Ze mocht geen examen doen.
Dokter Aletta

Als Aletta haar diploma heeft gehaald, gaat ze in Amsterdam wonen en werken. Aletta is de eerste vrouwelijke dokter in Nederland. In de wijk waar Aletta dokter is, wonen veel arme arbeidersgezinnen. Die hebben geen geld om de dokter te betalen. Daarom houdt zij op dinsdag en donderdag een gratis spreekuur.

Geef toestemming voor cookies om externe inhoud weer te geven. Cookie-instellingen wijzigen
Een vrouw als dokter

Aletta is de eerste vrouwelijke dokter in Nederland. Er komen veel vrouwen op haar spreekuur. Ze komen liever bij Aletta dan bij een mannelijke arts. Aletta begrijpt beter dan mannelijke dokters hoe een vrouwenlichaam werkt, omdat ze zelf een vrouw is. Ze schrijft het allereerste voorlichtingsboek over het vrouwelijk lichaam.

Door Aletta's voorlichtingsboek zien vrouwen ook hoe hun lichaam werkt. Het is een heel bijzonder boekje. Eindelijk komt er meer aandacht voor het vrouwelijk lichaam. Aletta vindt het belangrijk dat vrouwen ook weten hoe het lichaam werkt en eruit ziet. Als je dat weet, kun je het ook gezonder houden.
Aletta ziet ook dat veel vrouwen zwaar werk moeten doen. Winkelmeisjes moesten bijvoorbeeld wel 11 uur lang achter de toonbank staan. Aletta vindt dit niet goed. Dankzij haar komt er een wet. Daarin staat dat elke winkel verplicht een stoel voor het winkelmeisje moet hebben.
Vrouwenkiesrecht

Voor 1919 hebben vrouwen in Nederland niet het recht om te stemmen. Alleen mannen die rijk genoeg zijn om belasting te betalen, hebben het recht om te stemmen. En om in de regering gekozen te worden. Dat noemen we kiesrecht. Aletta vindt het oneerlijk dat alleen rijke mannen kiesrecht hebben. Daarom is ze actief als lid van de 'Vereniging voor Vrouwenkiesrecht'.
De Vereniging voor Vrouwenkiesrecht wil dat de wet veranderd wordt. Ook vrouwen moeten kunnen stemmen. Daarom houden ze demonstraties, ze schrijven artikelen en bieden de regering handtekeningenlijsten aan.
Sommige mensen zijn het hier absoluut niet mee eens. Ze vinden dat mannen verstandiger zijn dan vrouwen. Daarom mogen vrouwen volgens hen niet stemmen.
Maar steeds meer mensen steunen Aletta en de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht. Na 25 jaar actievoeren gaat de regering eindelijk akkoord. In 1919 wordt het vrouwenkiesrecht ingevoerd. Bij de eerstvolgende verkiezingen, in 1922, mogen vrouwen voor het eerst in de geschiedenis naar de stembus! Aletta is dan 68 jaar oud.
De eerste groep feministen

Aletta vecht voor de rechten van vrouwen. Vrouwen moeten kunnen stemmen en studeren. Aletta voert haar strijd met anderen die ook gelijke rechten voor vrouwen willen. Deze vrouwen zijn de eerste 'feministen'.

De eerste feministen zijn heel actief. Ze organiseren tentoonstellingen, maken kranten en schrijven over vrouwenkiesrecht. Ze demonstreren en bieden de regering handtekeningenlijsten aan. Met die handtekeningen vragen ze de regering of de tweede kamer om de wet te veranderen. Het duurt tot 1919 voor het vrouwenkiesrecht wordt ingevoerd.
De tweede groep feministen

In 1919 zorgden de eerste feministen voor vrouwenkiesrecht. Daarna is het tot de jaren zestig van de vorige eeuw stil. Dan laten nieuwe feministen van zich horen: 'dolle mina's'. Zij willen 'de vrouw bevrijden'. Ze willen meer dan het huisvrouwenbestaan van hun moeders. Ze willen echt gelijke rechten.

Rond 1960 krijgen mannen meer loon dan vrouwen. Ook als ze precies hetzelfde werk doen! En werken is lastig voor vrouwen, want er is dan nog geen officiële kinderopvang. Dat wil de tweede groep feministen veranderen. En het lukt! In 1980 wordt de 'wet op gelijke behandeling' aangenomen. Daarin staat dat alle mensen gelijk zijn. Iedereen heeft dezelfde plichten, maar ook dezelfde rechten. Iedereen moet dus hetzelfde behandeld worden, of je nu man bent of vrouw.
Dolle mina's

In de jaren zestig van de vorige eeuw laten nieuwe feministen van zich horen: 'dolle mina's'. Ze willen gelijke rechten voor vrouwen. Ze willen zelf kunnen beslissen of ze een kind willen krijgen of niet. Daarom schrijven ze 'baas in eigen buik' op hun buik.

De 'dolle mina's' hebben zich genoemd naar Wilhelmina Drucker. Wilhelmina Drucker had zich samen met Aletta ingezet voor de 'Vereniging voor Vrouwenkiesrecht'. In de jaren zeventig van de vorige eeuw organiseren de 'dolle mina's' allerlei grappige acties. Maar ze menen het wel serieus!
Op 24 januari 1970 zijn alle openbare plasbakken voor mannen in Amsterdam versierd met een grote roze strik. Dat hebben de dolle mina's gedaan. Ze noemen de actie 'een krul om een krul', omdat deze plasbakken dan 'krullen' worden genoemd. Ze eisen daarmee openbaar plasrecht voor vrouwen. Want er zijn nergens openbare toiletten voor vrouwen. Alleen mannen kunnen ergens plassen.
Op dezelfde dag komt er een oproep van de dolle mina's op televisie. Vrouwen moeten volgens hun een kook-staking houden. Ze moeten niet meer koken voor hun mannen. Laten die mannen het maar lekker zelf doen!
De acties van de dolle mina's lijken niet serieus, maar dat zijn ze wel. Zelfs in kleine dingen zoals koken en wc's hebben mannen het beter dan vrouwen. Dat willen de dolle mina's laten zien en daar willen ze wat aan doen.