De twee families Polak
In 1940 woonden er twaalf Joodse burgers in Bathmen, twee families Polak. De broers David en Jacob Polak hadden een meubel- en handwerkwinkel aan de Dorpsstraat 2. Jacob was getrouwd met Betje. David woonde daar ook samen met zijn vrouw Wilhelmina en twee kinderen, Lion en Leny. Lion trouwde later met Sientje Pagrach en Leny trouwde met Hartog de Leeuw. David was heel bekend in het dorp, hij was bestuurslid van de muziekvereniging Orpheus. Abraham (Bram) en zijn zusters Johanna en Sara Carolina Polak hadden café de Ster. Jozua Polak bezat ook een café en was daarnaast vrachtrijder. Hij woonde samen met zijn zuster Eva in de Schoolstraat op nummer 7.
Leny's lindeboom
Voor het huis van Jacob Polak, op de hoek van de Koekendijk en de Dorpsstraat, staat in de tuin een lindeboom. Die boom stond er al toen Leny werd geboren. Leny en haar broer Lion speelden vaak onder die boom. Voor Leny was die boom haar vriend. Ze vertrouwde aan die boom haar dromen toe.
Voor Joden verboden
In het begin van de oorlog leek alles nog mee te vallen, maar dat was snel voorbij. De Duitsers wilden alle Joden vernietigen. De Joden verloren hun werk, mochten niet meer lid zijn van een vereniging en verloren hun spaargeld. Leny Polak mocht niet meer werken als handwerklerares op de Dorpsschool. Overal hingen bordjes met de tekst 'Verboden voor Joden'. Ook moesten ze een gele ster op hun jas dragen, waar het woord 'Jood' op stond. In april 1943 moesten alle 12 leden van de familie Polak naar kamp Vught. Ze vertrokken met de bus, waarin al Joodse gezinnen uit Holten zaten, naar Deventer. Van daaruit gingen ze met de trein naar Westerbork en door naar andere kampen. Na de bevrijding bleek dat van de 12 Joodse inwoners van Bathmen er 11 de oorlog niet overleefd hadden.
Auschwitz overleefd
Leny Polak kwam terug uit kamp Auschwitz, maar zonder haar man. Zij was de enige overlevende van de hele familie. Ze zei: 'Zonder die goede Belgen had ik het niet gehaald, zij hebben mij, toen het lopen niet meer ging, gedragen'. Na de oorlog hertrouwde ze. Op 4 juni 2018 overleed Leny in het Dijkhuis. Zij is dan 99 jaar. Zij laat een indrukwekkend boek achter: 'Leny's Levens'
‘Tot ziens ontdekkingsreizigers, mijn rondleiding zit erop. Neem de herinneringen die je hier hebt gemaakt voor altijd met je mee en deel ze met anderen. Met je retourticket kun je weer terugreizen naar het nu. Binnenkort hoop ik je weer te zien op een nieuwe reisbestemming. Tot later!'
