1853 - 1890

Vincent van Gogh

Schilder in een nieuwe tijd

Zijn levensverhaal is even kleurrijk als veel van zijn schilderijen. Tijdens zijn leven heeft vrijwel niemand oog voor zijn radicaal vernieuwende manier van schilderen. Hij voelt zich daardoor eenzaam en onbegrepen. Pas na zijn zelfmoord wordt hij beroemd; tegenwoordig worden zijn schilderijen door miljoenen mensen van over de hele wereld bewonderd.

Periode
Tijd van burgers en stoommachines

Hoofdlijnen
Woord en beeld verbinden

Kunstenaar
Vincent van Gogh wordt in 1853 in het Brabantse dorp Zundert geboren. Op jonge leeftijd reist hij al veel door Nederland en Europa. Na talloze baantjes en een gestrande studie kiest Van Gogh uiteindelijk voor een kunstenaarsbestaan. Hij neemt schilderles en tekent veel. In 1885 maakt hij in Nuenen het beroemde schilderij De aardappeleters. Het is een somber en donker portret van een boerenfamilie. Deze schilderstijl en het thema van het leven en lijden van gewone mensen zijn typerend voor Van Goghs vroege werk.

Het jaar daarop vertrekt hij naar Parijs, de stad waar veel mensen bezig zijn met vernieuwing van de schilderkunst. Zijn broer Theo is hier kunsthandelaar en laat hem kennismaken met schilderijen en tekeningen van Franse impressionisten. Deze schilders gaan verfijnder om met licht en kleur dan Van Gogh gewend is. Het inspireert hem om te gaan experimenteren: zijn werk wordt kleurrijker en hij begint te schilderen met zijn later zo beroemd geworden korte penseelstreek. Ook verzamelt hij Japanse houtsneden; de invloed ervan is terug te zien zijn in zijn latere werk.

In 1888 huurt Van Gogh een atelier in Zuid-Frankrijk: het ‘Gele Huis’ in Arles, beroemd geworden door zijn schilderij ervan. Aan zijn zus Wil schrijft hij dat de uitbundige natuur van het zuiden vraagt om een nieuwe manier van schilderen: ‘Absoluut kleurig: hemelsblauw, roze, oranje, vermiljoen, hoog geel, heldergroen, helder-wijnrood, violet.’ Hij schildert vaak landschappen en, omdat hij geen geld heeft voor een model, veel zelfportretten.

Ziekte en dood
Het leven van Van Gogh wordt getekend door onrust, liefdesverdriet en geldzorgen. Met zijn kunstenaarsvrienden maakt hij vaak ruzie. Als kunstenaar Paul Gauguin bij hem is, loopt een conflict zo uit de hand dat Van Gogh hem bedreigt met een scheermes. Niet veel later snijdt Van Gogh – per ongeluk of expres – een stuk van zijn eigen linkeroor af. Op een aantal zelfportretten zie je hem met zijn oor in het verband. Van Gogh krijgt steeds meer last van psychische problemen. Hij laat zich een tijd opnemen in een psychiatrische inrichting, waar hij beroemde schilderijen maakt van cipressen en de sterrennacht. Op 27 juli 1890 loopt hij een korenveld in en schiet zichzelf in de borst. Hij overlijdt twee dagen later.

Wereldberoemd
Pas na zijn dood begint hij bekender te worden. Aan de ene kant is dat vanwege zijn schilderijen, want die zijn krachtig, kleurig en eigenzinnig. Aan de andere kant wekt zijn levensverhaal veel interesse: hij is het schoolvoorbeeld van de even geniale als eenzame kunstenaar. Bovendien laten veel latere schilders zich door zijn werk inspireren.

Vincent van Gogh is nu wereldberoemd. Ieder jaar komen ongeveer twee miljoen bezoekers naar het Van Gogh Museum in Amsterdam. Meer dan 80 procent van die bezoekers komt uit het buitenland. Zijn werk is ook in collecties van andere musea te vinden, zowel binnen als buiten Nederland. Tegenwoordig is Vincent van Gogh zo’n gewaardeerde kunstenaar dat zijn werk veel geld waard is. In 2017 wordt zijn schilderij Boer in een veld bij veilinghuis Christie’s geveild voor bijna 70 miljoen euro.

Vincent van Gogh

Kunstschilder Vincent van Gogh leefde in de negentiende eeuw. Dat was de tijd dat er bijvoorbeeld voor het eerst treinen, fabrieken en fototoestellen kwamen. Van Goghs schilderijen zijn tegenwoordig beroemd, maar in zijn eigen tijd wilde bijna niemand ze kopen. Hij heeft maar drie schilderijen verkocht in zijn hele leven!

Geef toestemming voor cookies om externe inhoud weer te geven. Cookie-instellingen wijzigen
De Aardappeleters

Dit is een schilderij dat Van Gogh maakte toen hij nog jong was. Het heet 'De Aardappeleters'. Het is een erg donker schilderij. Van Gogh wilde met 'De Aardappeleters' laten zien dat hij goed kon schilderen. De mensen op het schilderij hebben geen normale kleur. Hun huidskleur lijkt op ongeschilde aardappels!

In het begin schilderde Van Gogh altijd met donkere kleuren. Sommige mensen denken dat Van Gogh in het begin donkere schilderijen maakte, omdat hij ongelukkig was. Maar misschien vond hij dat wel gewoon mooi. De mensen uit zijn tijd vonden zijn donkere schilderijen niet mooi. Zij wilden liever schilderijen met met mensen en landschappen die net echt leken.
Zonnebloemen

Dit beroemde schilderij heet 'Zonnebloemen'. Vincent van Gogh maakte vier van deze schilderijen met zonnebloemen. Maar hij vond er maar twee echt goed gelukt. Van deze twee schilderijen maakte hij drie kopieën. (Een kopie is iets wat precies is nagemaakt.) Dit schilderij is er daar een van. Je kunt hem zelf gaan bekijken in het Van Gogh Museum.

Zie je hoe licht en kleurrijk het schilderij 'Zonnebloemen' is? Vincent van Gogh woonde twee jaar lang in Parijs. Daar zag hij de schilderijen van moderne schilders: Impressionisten. Zij wilden de indruk (ook wel impressie genoemd) die een ding op hen maakte, vastleggen. Het schilderij hoefde niet op de werkelijkheid te lijken. Het moest alleen goed een sfeer weergeven. Vaak hebben zulke schilderen hele aparte kleuren. Want met kleur kun je goed een gevoel laten zien.
Vincent vond dat mooi en ging ook zulke kleurige schilderijen maken. In plaats van donkere schilderijen, maakte hij nu schilderijen met veel kleur. Maar ook de kleurige schilderijen vonden de mensen in Van Goghs tijd niet mooi. Vincent verkocht bijna niks.
Sterrennacht

Zie je hoe dit schilderij van Vincent van Gogh gemaakt is? Het zijn geen ingekleurde vlakken, maar allemaal kleine streepjes naast elkaar. Vincent schilderde veel van zijn kleurige schilderijen op deze manier.

Van veraf lijkt zo'n schilderij met allemaal streepjes een gewoon schilderij. Het lijkt alsof de vlakken gewoon ingekleurd zijn. Maar als je er van dichtbij naar kijkt, zie je het wit er tussendoor. Door het wit en de streepjes lijkt het schilderij heel licht en helder.
Zelfportret

Op dit zelfportret heeft Vincent één oor in het verband. Er zijn allerlei spannende verhalen over het oor van Van Gogh. Het bekendste verhaal is dat Van Gogh ruzie had met een vriend. Van Gogh zou zó boos zijn, dat hij zijn eigen oor had afgesneden. Volgens een ander verhaal heeft Vincents vriend het oor afgehakt. Wat er precies gebeurd is, weet niemand.

Vincent van Gogh heeft veel zelfportretten geschilderd. Hij wilde graag oefenen met schilderen, maar had geen geld om mensen te betalen die model kwamen zitten. Daarom kocht hij een goede spiegel en schilderde hij zichzelf.
De zelfportretten zijn bedoeld als oefening. Dat kun je vaak ook goed zien: ze zijn klein en ze zijn geschilderd op karton, niet op echt schilderdoek. Van Gogh maakte graag portretten. In zijn tijd werden ook de eerste foto's gemaakt. Maar dat vond Van Gogh maar niks. Een foto kan niet laten zien hoe iemand echt is, zei hij. Een geschilderd portret kan dat wel.
Van Gogh's kleuren

Boven dit café woonde Vincent toen hij in Parijs was. Het huis heet het 'Gele Huis' en het schilderij heet 'Het Nachtcafé'. Van Gogh heeft hele aparte kleuren gebruikt voor dit schilderij. Alles is geel, rood of groen. Dat deed hij niet zomaar.

Het Nachtcafé is geen vrolijk café. De mensen liggen te slapen en de meneer bij de biljarttafel heeft niemand om mee te biljarten. Van Gogh schreef aan zijn broer Theo waarom hij het café zo heeft geschilderd. Hij zegt: "Ik wilde laten zien dat het café een plek is waar je gek kunt worden. Met het geel en groen wilde ik de nare sfeer in de kroeg uitdrukken."
Van Gogh's brieven

Deze tekening deed Vincent bij een brief aan zijn broer Theo. Het is Vincent's slaapkamer in Parijs. Vincent stuurde veel brieven aan Theo. Hij vertelde daarin hoe het met hem ging. En hij liet zijn nieuwe schilder-ideeën zien. In veel brieven staan tekeningetjes, soms zelfs in kleur!

Veel van de brieven die Vincent aan Theo schreef, zijn bewaard gebleven. Zo kunnen we nu nog steeds lezen hoe Van Gogh over zijn eigen schilderijen dacht!
De dood van Vincent van Gogh

Hier zie je de graven van Vincent en zijn broer Theo. Ze liggen naast elkaar begraven, omdat ze zo'n speciale band met elkaar hadden. De graven liggen in Frankrijk, daar zijn de broers gestorven.

Vincent van Gogh verhuisde aan het einde van zijn leven naar het stadje Arles, in het zuiden van Frankrijk. Daar schildert hij het schilderij van het Korenveld. Vincent was arm en daardoor vaak somber. Hij hoopte dat het warme weer in Frankrijk hem vrolijker zou maken. Maar dat was niet zo. Vincent raakte steeds meer in de war. Het werd zelfs zo erg, dat hij in een ziekenhuis terecht kwam. Ook in de inrichting bleef hij schilderen. Soms was hij zo ziek, dat hij niet naar buiten kon. Dan tekende hij schilderijen van zijn favoriete schilders na, Rembrandt bijvoorbeeld.
Na een jaar mocht Vincent uit het ziekenhuis. Het ging eventjes goed met hem. Toch bleef hij bang om weer zijn verstand te verliezen. In de zomer van 1890 ging het fout. Vincent ging met zijn schildersspullen naar een korenveld. Daar schoot hij zichzelf neer. Hij leefde nog, maar twee dagen later stierf hij. Zijn broer Theo was bij zijn begrafenis. Een jaar later stierf Theo ook. Theo's vrouw begroef hem naast zijn broer Vincent.
Vincent van Gogh nu

Weet je hoeveel geld dit schilderij kost? 82,5 miljoen dollar! Daar kun je twee grote passagiersvliegtuigen voor kopen. Tegenwoordig zijn alle schilderijen van Van Gogh heel duur. Maar in de tijd van Van Gogh was dat wel anders!

Vincent van Gogh heeft in totaal meer dan 860 schilderijen gemaakt. Met al die schilderijen heeft hij maar 288 gulden verdiend, dat is ongeveer 130 euro. Hij heeft maar drie schilderijen verkocht. Van Gogh heeft ook nog 1200 andere dingen gemaakt, bijvoorbeeld tekeningen met pen en papier.
Voor al die schilderijen en tekeningen willen mensen tegenwoordig veel geld betalen. In 1973 is er zelfs een speciaal museum voor het werk van Van Gogh geopend: het Van Gogh Museum in Amsterdam. Daar hangen de meeste schilderijen van Van Gogh. Je kunt ze daar zelf gaan bekijken! Er hangen ook schilderijen van Van Gogh helemaal in Amerika en Japan.