De Stichting Historische Kring IJsselstein (HKIJ) is opgericht op initiatief van de heren L. Murk, W. van Wijk en mevrouw G. Pompe-Scholman. Aanleiding hiervoor is het in 1975 bekend geworden bestemmingsplan Binnenstad. Hierdoor zou achter de Utrechtsestraat een parkeerplaats worden gemaakt, waardoor cultuurhistorische schade zou ontstaan.
Behalve de zorg voor de openbare ruimte, houden de vrijwilligers van de HKIJ zich ook bezig met het verzamelen en beheren van fotomateriaal en krantenartikelen. Doel is het uitdragen en toegankelijk maken van de geschiedenis van IJsselstein voor een breed publiek. In oktober 1976 verschijnt de eerste aflevering van het tijdschrift van de HKIJ.
De eerste door de HKIJ verzorgde thema-avond wordt georganiseerd in samenwerking met Monumentenzorg Zeist. Binnen vijf maanden hebben zich 200 donateurs aangemeld. Andere activiteiten van het eerste uur zijn de excursie naar Oudewater en het bezoek aan de boerderij van de familie De Wit. Veel vrijwilligers van de HKIJ zijn in 1975 ook betrokken bij activiteiten, die leiden tot het begin van het stadsmuseum, nu Museum IJsselstein (MIJ) geheten.
De belangrijkste wapenfeiten van de HKIJ zijn: medewerking aan het behoud van korenmolen 'de Windotter' en de redding van de slopershamer van het Nozemagebouw in de wijk Zenderpark. Bijzonder is de gewonnen strijd met de gemeente over het behoud en herstel van een gedeelte van de stadsmuur. Na de sloop van de fabrieksgebouwen van de meubelfabriek Van Rooijen aan de Walkade in de jaren '70, was daar in 1986 door de gemeente woningbouw gepland. Na jaren procederen door onder meer de HKIJ, gaf het college van Gedeputeerde Staten van de provincie Utrecht in januari 1992 de gemeente geen toestemming voor bebouwing langs de Walkade en kon het Vestingplantsoen worden gerealiseerd. Hierdoor kan met de herinrichting van het Kloosterplantsoen, (een deel van) de vesting IJsselstein in zijn oude glorie worden hersteld. Verder heeft het gebied 'kasteelterrein' al meer dan 20 jaar alle aandacht van de HKIJ. Massale bebouwing is voorkomen en er wordt nu gewerkt aan de cultuurhistorische invulling van het terrein.
De HKIJ heeft vanaf de oprichting 141 periodieke uitgaven gemaakt en 4 boeken uitgegeven waarvan 'IJsselstein de Vesting' uit 2005 en 'Van boevenoord tot belastingparadijs' uit 2010 tot de standaardwerken over de geschiedenis van IJsselstein kunnen worden gerekend.