vanaf ± 1880

Haven van Rotterdam

Poort naar de wereld

In het Rotterdamse havengebied komen goederen uit de hele wereld Nederland binnen, om vervolgens doorgevoerd te worden naar het Europese achterland. De haven ligt in de delta van Rijn en Maas en is ook voor zeeschepen bereikbaar. Nederland leeft voor een groot deel van de handel en Rotterdam is het belangrijkste knooppunt.

Periode
Tijd van televisie en computer

Dam in de Rotte
Rotterdam groeit pas in de negentiende eeuw uit tot de belangrijkste havenstad van Nederland. De haven bestaat dan al eeuwen. Rond het jaar 1250 wordt in de monding van veenrivier de Rotte een dam gelegd. Bij die dam worden goederen overgeladen van rivierboten op kustscheepjes: het begin van de Rotterdamse haven. In de zestiende eeuw ontwikkelt Rotterdam zich tot een belangrijke vissershaven. Hoewel de stad later een graantje meepikt van de koloniale scheepvaart, wordt Rotterdam nooit het centrum van de koloniale handel: door verzanding is de haven vanuit zee te moeilijk bereikbaar. Bovendien zitten de belangrijkste financiers en ondernemers in Amsterdam.

In de tweede helft van de negentiende eeuw wordt de haven steeds verder uitgebreid, vooral om te kunnen profiteren van de opbloeiende industrie in het Duitse Ruhrgebied. Onder leiding van waterbouwkundig ingenieur Pieter Caland (1826-1902) worden de duinen bij Hoek van Holland doorgestoken en wordt er een nieuwe verbinding naar de haven gegraven. Door deze Nieuwe Waterweg is Rotterdam veel beter bereikbaar vanaf zee. In de haven zelf worden nieuwe havenbekkens aangelegd. Machines zoals stoomkranen maken lossen en laden efficiënter. Binnenvaartschepen, vrachtwagens en goederentreinen voeren producten sneller af en aan.

Wederopbouw en groei
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakt bijna de helft van de haven door bombardementen zwaar beschadigd. Bij de wederopbouw van Nederland heeft het herstel van de Rotterdamse haven topprioriteit. De haven groeit vervolgens snel, mede door de opbloei van de handel met Duitsland. In de jaren vijftig zijn al uitbreidingen nodig: de Eemhaven en de Botlek stammen uit deze periode. In 1962 wordt de Rotterdamse haven de grootste ter wereld. De Europoort komt in 1964 gereed en in 1966 wordt in Rotterdam de eerste zeecontainer gelost. In de grote stalen zeecontainers kunnen losse ‘stukgoederen’ eenvoudig en veilig vervoerd worden, wat grootschalig laden en lossen mogelijk maakt. Ook daarna blijft de haven groeien: de Eerste en Tweede Maasvlakte worden in 1973 en 2013 in gebruik genomen.

Nieuwe uitdagingen
Door de globalisering neemt het wereldwijde goederenverkeer toe. Dat betekent dat ook de concurrentie groeit: sinds 2004 is Rotterdam niet langer de grootste haven van de wereld. De Nederlandse overheid is er veel aan gelegen om Rotterdam concurrerend te houden, want de haven is een ‘mainport’, een belangrijk knooppunt in het buitenlandse handelsnetwerk. In 2007 wordt de Betuweroute geopend, een spoorlijn alleen bedoeld voor goederenvervoer tussen Rotterdam en Duitsland.

De ongeremde groei roept echter ook veel vragen en protesten op. Er zijn zorgen over de rol die de haven speelt in het doorsluizen van drugs, over veiligheidsrisico’s en de invloed van het uitgestrekte havengebied op de natuurlijke omgeving. Het gaat niet langer alleen over de economische impact van de groei van de haven maar ook over de vraag hoe de haven toekomstbestendig kan worden gemaakt.

Een dam in de Rotte

Rond 1250 wordt in het riviertje de Rotte een dam gelegd. Er ontstaat daar een vissersdorpje: Rotterdam. De dam blijkt een handige plek om goederen van zeeschepen over te laden op kleinere rivierbootjes. Dit is het begin van de Rotterdamse haven. Op het kaartje zie je hoe Rotterdam er rond 1340 moet hebben uitgezien.

Eeuwenlang is de haven van Rotterdam een bloeiende haven. Maar echt groot wordt hij niet. De route van zee naar Rotterdam is verraderlijk. Er liggen grote zandbanken, waardoor het voor de schepen moeilijk is de haven van Rotterdam veilig te bereiken en niet op zo'n zandbank te stranden. Daarom wijken schepen liever uit naar andere havens, zoals die van Amsterdam en Middelburg. Maar dit verandert allemaal na 1880 met de aanleg van de Nieuwe Waterweg. Daarna groeit de haven van Rotterdam explosief.
De grootste haven van Europa

De haven van Rotterdam is de grootste van Europa, met een oppervlak van ruim 100 vierkante kilometer! Het is bijna niet voor te stellen dat het ooit als klein vissershaventje begonnen is. Schepen vanuit de hele wereld leggen hier aan om hun goederen te laden en te lossen. Sommige van die schepen zijn wel meer dan drie voetbalvelden groot!

Rotterdam ligt aan de Noordzee in de delta van grote Europese rivieren. De haven is voor grote zeeschepen bereikbaar. In het 'achterland' van de haven (onder meer Duitsland) wonen op een dag rijden wel honderd miljoen mensen. Daarom is Rotterdam zo'n goede plek voor de belangrijkste haven van Europa.

In de Rotterdamse haven werken wel tachtigduizend mensen en er wordt voor ongeveer zes miljard euro per jaar verdiend. De haven zelf is groter dan heel de gemeente Utrecht en er ligt 1500 kilometer aan pijpleidingen. Ook wordt er in de haven een heleboel olie opgeslagen: ongeveer achtentwintig miljard liter olie.
De Nieuwe Waterweg

Tussen 1866 en 1872 wordt er een betere verbinding gemaakt tussen de zee en de haven van Rotterdam: De Nieuwe Waterweg, een breed kanaal dat dwars door de duinen naar Rotterdam loopt. Vanaf dat moment is de haven van Rotterdam goed bereikbaar voor grote zeeschepen en kan de haven verder groeien.

Lange tijd is de route naar Rotterdam lang en verraderlijk. Daarom wijken schepen liever uit naar andere havens. De haven van Rotterdam kan alleen doorgroeien als de haven goed bereikbaar is voor de zeeschepen, die steeds groter en moderner worden.

Daarom worden onder leiding van ingenieur Pieter Caland de duinen bij Hoek van Holland doorgebroken. Er wordt een diep en breed kanaal aangelegd: de Nieuwe Waterweg. Zes jaar lang wordt er met man en macht aan gewerkt. In 1872 is de Nieuwe Waterweg klaar en is de haven van Rotterdam eindelijk goed bereikbaar.

Speciaal voor de enorme en zwaar beladen zeeschepen, is naast de Nieuwe Waterweg nog het Calandkanaal gegraven.
IJzererts en steenkool

Vanaf 1880 groeit de industrie in het Duitse Ruhrgebied enorm. Er is veel ijzererts en steenkool nodig om de fabrieken te laten draaien. Hoe worden die belangrijke grondstoffen aangevoerd? Juist: via de haven van Rotterdam. De Rotterdamse haven wordt dus een belangrijke 'overslaghaven' voor de aanvoer van ijzererts en steenkool.
IJzererts in de Rotterdamse haven

IJzererts is nog steeds van groot belang voor de Rotterdamse haven. De zeeschepen zijn veel te groot voor onze rivieren. Daarom lossen ze hun lading in de haven. Via de kranen en de lopende band, wordt de ijzererts overgeslagen naar de kleinere binnenvaartschepen: de duwbakken.

Geef toestemming voor cookies om externe inhoud weer te geven. Cookie-instellingen wijzigen
Aardolie in de haven van Rotterdam

In de haven van Rotterdam zie je overal grote opslagtanks. In de meeste daarvan zit olie. De olie komt naar Rotterdam in gigantisch grote schepen: mammoettankers. In de haven van Rotterdam worden ze gelost. Via pijpleidingen worden miljarden liters olie naar de opslagtanks gepompt.

Nederland heeft maar een beetje aardolie in de bodem, lang niet genoeg voor alle Nederlanders. Daarom wordt uit verschillende gebieden in de wereld aardolie naar Nederland gebracht. Bijvoorbeeld uit Nigeria, Saoedi-Arabië, Rusland en Iran. De olie komt met mammoettankers naar Rotterdam. Dat zijn echt enorm grote schepen.

De mammoettanker zelf is zo groot als ruim drie voetbalvelden achter elkaar. Door de enorme hoeveelheid olie in de tanker ligt het schip wel twintig meter diep. Dat is ongeveer zo diep als een flat die zeven verdiepingen hoog is. Het schip kan daarom alleen binnenvaren als het hoog water (vloed) is.

Het binnenvaren in de haven van Rotterdam is nog niet zo makkelijk. Er komt heel wat bij kijken. Er moet een loods aan boord van het schip komen, een soort tijdelijke kapitein die precies weet waar je moet varen. Hij loodst het schip vanaf open zee de haven in. Daarbij worden ook sleepboten gebruikt om het schip heel precies de haven binnen te sturen.

Het besturen van zo'n ontzettend groot schip is dus erg lastig en een heel precies werkje. Voordat de tanker op de juiste plaats in de haven ligt is er al heel wat tijd verstreken.
Olieraffinaderij

In de haven van Rotterdam wordt er veel geld verdiend aan de opslag en de verwerking van aardolie. De aardolie wordt verwerkt in speciale fabrieken, zoals op deze foto. Deze fabrieken noemen we olieraffinaderijen.

In een olieraffinaderij wordt de aardolie gezuiverd en opgesplitst in verschillende stoffen. Op die manier ontstaan de brandstoffen die we voor auto's, vrachtwagens en vliegtuigen gebruiken. Maar er ontstaan ook stoffen die gebruikt worden in de 'petrochemische industrie'. Die maakt er grondstoffen voor onder meer plastic, autobanden en zelfs wasmiddel van.

Aardolie is dus onmisbaar geworden!
Containers

Vanaf 1966 worden containers steeds belangrijker: grote waterdichte metalen kisten met standaard afmetingen. Dus elke container is even groot. Dat is handig, want je kunt ze goed stapelen, terwijl het niet maakt uitmaakt wat erin zit. Je tilt de containers zo van het schip op een goederentrein of vrachtwagen. De container past altijd.

Geef toestemming voor cookies om externe inhoud weer te geven. Cookie-instellingen wijzigen
De tweede Maasvlakte

Op de foto zie je een baggerschip dat bezig is met het aanleggen van de Tweede Maasvlakte. Het zand, dat van de zeebodem is gehaald, wordt hier neergespoten. Zo wordt van water land gemaakt. Die extra ruimte is nodig omdat de haven van Rotterdam steeds meer ruimte nodig heeft.

De eerste Maasvlakte is aan het eind van de jaren zestig van de vorige eeuw aangelegd. Containers worden dan belangrijk voor de haven van Rotterdam. Maar al snel is er geen ruimte om al die containers op te slaan. Daarom wordt een groot gebied in zee drooggelegd. Op deze Maasvlakte kunnen de containers worden opgeslagen.

Vanaf de haven van Rotterdam worden goederen naar miljoenen mensen in Duitsland, België en Engeland gebracht. Maar ook naar andere landen in Europa. De haven van Rotterdam moet blijven groeien om al die handel te kunnen blijven verwerken.

Daarom is op 1 september 2008 begonnen met de uitbreiding van de Maasvlakte. Eind 2013 wordt deze 'Tweede Maasvlakte' voltooid en in gebruik genomen.
De Betuweroute

Het is belangrijk voor Nederland dat de haven van Rotterdam een wereldhaven blijft. De regering doet er dus veel voor om de haven goed bereikbaar te houden. Daarom is onlangs de Betuweroute aangelegd. Dat is een nieuwe goederenspoorlijn van de Maasvlakte naar Duitsland, 160 kilometer lang. Er rijden per week wel 350 goederentreinen overheen.
De skyline van Rotterdam

In 1940 is Rotterdam door de Duitsers gebombardeerd. De oude binnenstad werd bijna helemaal verwoest. Na de oorlog koos Rotterdam ervoor om een nieuwe, moderne stad op te bouwen, met een bijzondere 'skyline': hoge gebouwen die je tegen de lucht ziet afsteken. De Euromast en de Erasmusbrug ('de Zwaan') zijn de bekendste voorbeelden.