Getroffen door de vele misstanden in de maatschappij richtte Jan Nieuwenhuizen, doopsgezind predikant in Monnikendam, in 1784 de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen op. In de decennia daarna werden overal in het land plaatselijke afdelingen, departementen, opgericht. Doel was de verheffing van de volksmassa. In de praktijk gebeurde dit door oprichting van leesbibliotheken, bewaar- en lagere scholen, spaarbanken, woningstichtingen, het houden van cursussen, leesavonden, toneelvoorstellingen en muziekavonden. Het Nut kent in de gemeente Hof van Twente een afdeling in Goor en in Delden.
Nutsdepartement Delden
Het departement Delden, opgericht in 1837, is heden ten dage nog
steeds zeer actief. Aanvankelijk kwamen de leden ongeveer achtmaal
per jaar bijeen in Carelshaven, voornamelijk in het winterseizoen.
Nieuwe leden werden aan ballotage onderworpen. Bij de oprichting
waren er 26 leden, in 1842 al 45. Heden ten dage bedraagt het
ledental bijna 500.
In de eerste jaren werden regelmatig nuttige schoolplaten aan de
scholen beschikbaar gesteld. In 1838 werd er een leesbibliotheek
opgericht en in 1842 de Nutsspaarbank. In datzelfde jaar ging een
herhalingsschool van start, met als doel de lagere-schoolstof nog
eens op te halen. De Nutsbewaarschool dateert uit 1864. Als dank
voor zijn financiële steun werd in 1886 baron R.F. van Heeckeren
van Wassenaer, bewoner van kasteel Twickel, tot erelid
benoemd.
De Nutswoningstichting dateert uit 1920; in 1923 verschenen de
eerste Nutswoningen op grond die door Baron van Heeckeren
beschikbaar was gesteld.
In 1937 werd het 100-jarig bestaan op passende wijze in oude
klederdrachten gevierd. Het geheel stond onder leiding van de
voorzitter, ds. Samberg.
Naoorlogse ontwikkelingen
Na de Tweede Wereldoorlog trad voor de 140 leden een zeer actieve periode in. In 1964 werd een Nutslagereschool geopend, 1 eeuw nadat de kleuterschool was begonnen. Het departementsbestuur ontving een ereprijs van het hoofdbestuur wegens het zeer verzorgde en hoogstaande programma. Het tennispark op De Mors in Delden is tot stand gekomen door initiatief van het Nut. In 1967 werden tennisbanen geopend, die in een stichting werden ondergebracht. In datzelfde jaar vond de samenvoeging plaats van de Nutsbibliotheek met de rooms-katholieke bibliotheek. Deze nieuwe bibliotheek werd gevestigd in een modern gebouw aan de Langestraat en werd in 2010 verplaatst naar de Stadshagen. De fusie tussen de Nutsspaarbank en de Bondsspaarbank in Hengelo, waarover een aantal jaren was overlegd, kwam in 1978 tot stand. Een ander belangrijk initiatief uit die tijd was de oprichting van de Werkgroep Historie. Deze heeft samen met de Stichting Twickel een flink aantal belangwekkende tentoonstellingen georganiseerd, die tienduizenden bezoekers hebben getrokken. Op 23 september 1987 werd het 150-jarig bestaan op passende wijze door de 250 leden gevierd. De jongste Nutstak is de Filmkring, die sinds 1980 jaarlijks een tiental prachtige films vertoont.
Samenwerking
Tussen 1972 en 1978 heeft een Nutswerkgroep, samen met IVN Natuur- en milieueducatie en de Stichting Twickel vele nestkastjes in de omgeving opgehangen en regelmatig gecontroleerd. Sinds 2010 is er samenwerking met de Vereniging Vrienden van Twickel. De leden van beide instellingen bezoeken elkaars activiteiten. Ook thans is het Nutsdepartement Delden nog altijd zeer actief. Jaarlijks worden nog vele activiteiten ontplooid, die druk bezocht worden, zoals culturele uitstapjes, lezingen en cursussen. Inmiddels bestaat het Nutsdepartement 175 jaar en is daarmee de oudste vereniging van de Hof van Twente.
