In 1964 werd de Stichting Oud Blokzijl opgericht. Deze stichting hield zich bezig met het behouden en verfraaien van het stadsgezicht van Blokzijl. Stoepjes en gevelornamenten waren het beschermen waard. De stichting adviseerde onder meer bij de vernieuwing van de huizenrij aan de Kuinderstraat. Een werkgroep hield zich bezig met het oprichten van een museum en als resultaat daarvan ontstond Het Gildenhuys.
Start van het Gildenhuys
In 1986 was het zover: het pand Kerkstraat 7, een voormalige winkel, werd gehuurd en geschikt gemaakt als museum. Een oude toonbank met nostalgische uitstalling diende als ontvangstbalie. In de achtergelegen kamer werd een woonkeuken met spullen uit grootmoeders tijd ingericht, daarachter de attributen van een washok. Het was een knus museum, met op de verdieping in twee kamers voorwerpen die gebruikt werden bij oude beroepen en ambachten. Het museum beschikte evenwel ook over verschillende voorwerpen en kaarten die te maken hadden met de eigen geschiedenis en het bestuur van Blokzijl. Het pand was echter niet optimaal geschikt om alles op een verantwoorde manier tentoon te stellen. Eind 1997 werd het museum daarom gesloten, om plaats te maken voor een complete nieuwbouw en herinrichting.
Het vernieuwde Gildenhuys
De toenmalige gemeente Brederwiede had het pand inmiddels in eigendom en liet het helemaal opnieuw opbouwen. Alleen de gevel werd in de oorspronkelijke toestand hersteld. Voor de nieuwe inrichting werd advies ingewonnen bij de Geschiedeniswinkel, één van de Wetenschapswinkels van de Rijksuniversiteit Groningen. Er werd daarbij uitgegaan van de collectie en hierdoor geïnspireerd gekozen voor opstelling aan de hand van het centrale thema: Blokzijl en het water. De bedoeling was vanuit dat perspectief het specifieke verhaal over Blokzijl te vertellen.
Deelthema's
Vanuit verschillende invalshoeken of deelthema's wordt de relatie Blokzijl en het water inzichtelijk gemaakt. De ligging aan het water als ontstaansgrond, de consequenties daarvan in tijden van politieke onrust, de dreiging van het water, maar ook de mogelijkheden die het bood voor handel en aan het water gerelateerde activiteiten: al deze aspecten komen aan bod. De aanleg van sluizen en gemalen, onderhoud van dijken, drooglegging van de Noordoostpolder en de tegenwoordige toeristenstroom komen aan bod. Aan de hand van een beperkt aantal voorwerpen krijgt de bezoeker een compleet beeld van Blokzijl en zijn geschiedenis.
Wisselexposities
Op de begane grond wordt in een wisselende opstelling jaarlijks aandacht besteed aan een element uit de geschiedenis van Blokzijl. Zo werden al exposities gemaakt over bodemvondsten, wasserij, lager onderwijs, scheepvaart op de Zuiderzee, schilderijen met Blokzijl als onderwerp en wintertradities. Daarbij wordt geput uit de eigen collectie en uit bruiklenen. Sinds 2003 is Het Gildenhuys een Geregistreerd Museum en voldoet het aan normen van documentatie, conservatie en registratie die daarvoor vereist zijn. Op de begane grond wordt een video vertoond, die in de vorm van een wandeling door Blokzijl de lokale geschiedenis belicht.
Donateurs en vrijwilligers
Veel inwoners van Blokzijl zijn donateur van Het Gildenhuys en ook middenstanders en horeca van Blokzijl dragen een steentje bij om de exploitatie rond te krijgen. Het bestuur en de medewerkers van het museum bestaan geheel uit vrijwilligers. Mede dankzij Het Gildenhuys staat de geschiedenis van Blokzijl breed in de belangstelling.
