De gilden hadden hun eigen voorzieningen voor armen en zieken. Binnen een gilde bestonden afspraken over prijzen, kwaliteit van producten en arbeidsomstandigheden. De leden van een gilde woonden vaak dichtbij elkaar. Zo woonden de smeden in de Smeestraat.
De gilden hadden ook een zorgfunctie. Zieke of oude gildebroeders die niet meer konden werken, kregen een uitkering. Vooral bij het smedengilde was dit goed geregeld. Dat had zelfs een eigen gasthuis: het St. Eloyengasthuis in de Boterstraat, halverwege de vijftiende eeuw gesticht. Hier kon een klein aantal zieke of bejaarde leden van het smedengilde worden verzorgd.
Het St. Eloyengasthuis bestaat nog steeds. De gilden zijn in 1808 echter opgeheven. Vanuit het Eloyengasthuis bleef men wel voedseluitdelingen houden. Het gasthuis wordt nu beheerd door een besloten broederschap.