Een openluchtmuseum is er niets bij. Hier staan de gebouwen nog op hun oorspronkelijke plek, ingebed in een oeroud boerenlandschap. Beerze is het toonbeeld van landelijke bouwkunst in Salland. Aan de Beerzerweg liggen maar liefst negen rijksmonumentale boerderijen op rij. Deze beschermde status verkregen zij in 1973. Veel panden dateren nog van vóór 1800. Hun rieten daken steken hoog boven de lage stenen wanden uit. De voorgevels laten een klassieke verdeling zien met voordeur, hoofdvenster(s) en kleine raampjes aan weerszijden. Verschillende achtergevels kennen een ‒ vanwege de lage muren noodzakelijke ‒ dieper liggende deeldeur, het onderschoer. Ook de bijbehorende stallen, schaapskooien, schuren en hooibergen zijn meer dan de moeite van het bezichtigen waard. Diverse opstallen bevatten nog wanden met strovlechtwerk. Vanwege het authentieke karakter werd Beerze in 1992 als beschermd dorpsgezicht aangemerkt.
Als kuikens om de moederkloek
In de ontvangsthal van het gemeentehuis in Ommen hangt een klok waarop rondom de wijzerplaat alle buurschappen staan aangegeven. De buurschappen liggen rondom de stad als kuikens om de moederkloek. Deze bewoningskernen zijn veelal ontstaan uit de vroegere marken van Ommen en dragen nog dezelfde naam. De oudste buurschappen van Ommen zijn allemaal in de directe nabijheid van de Vecht of de Regge gesitueerd. Kernen als Archem, Beerze, Junne en Besthmen zijn prachtig in de bossen verscholen, terwijl gehuchten als Giethmen, Varsen, Arriën en Stegeren in een meer open rivierenlandschap liggen. De buurschappen kennen tientallen boerenerven die als rijks- of gemeentelijk monument te boek staan. Het kerkdorp Vilsteren heeft evenals Beerze een beschermde status.
Jongere kernen
Sommige buurschappen zijn van wat jongere datum. De marke Dalmsholte was van oorsprong onbewoond. De omliggende marken genoten het gebruiksrecht van deze woestenij. Pas na de verdeling van de marke ontstond hier de eerste bewoning. Ook de noordelijke buurschappen Witharen en de Vinkenbuurt zijn pas in de 19de eeuw ontstaan op de voormalige markegronden van de stad Ommen. Op soortgelijke manier liggen de buurschappen Arriërveld, Stegerveld en Beerzerveld op voormalige markegronden. Beerzerveld groeide zelfs uit tot een klein dorp dat het oorspronkelijke Beerze qua inwonertal ver achter zich liet. In het zuiden groeide de buurschap Lemele aan de voet van de Lemelerberg uit tot een volwaardig dorp, dat later door Lemelerveld overvleugeld zou worden.
Naoberschap
De buurschappen vormden eeuwenlang kleine hechte gemeenschappen, waar de mensen bij lief en leed op elkaar aangewezen waren. De buren hielpen elkaar op het bedrijf of in geval van geboorte, trouwen, ziekte en overlijden. Deze burenhulp of noaberschap was geen vrijblijvende aangelegenheid, maar een plicht. Van deze traditionele naoberschap is niet veel meer overgebleven. De loonwerker of bedrijfshulpverlener springt de boer waar nodig bij; verloskundigen nemen de honneurs bij de bevalling waar; ceremoniemeesters helpen bij de organisatie van een bruiloft; en de uitvaartverzorger neemt de meeste verplichtingen rondom het overlijden waar. Wel dragen bij een uitvaart de buren soms de kist nog of is er de hulp van de buurvrouwen bij het koffieschenken. Wat ook bleef, is het zetten van een boog op de oprit bij een bruidspaar. De mannen zorgen voor het "groen" en het maken van de boog. De vrouwen vervaardigen de versiering met behulp van roosjes. Op de avond voor het feest wordt de kale groene boog door de buren naar zijn plek gebracht. De buurvrouwen versieren de staande boog. Als alles klaar is, komt het bruidspaar naar buiten, bekijken de boog en nodigen de buren binnen voor een drankje.
