De inwijding van de Hollandse kerk aan de Nevski Prospekt in 1834 was een hoogtepunt in de geschiedenis van de Vriezenveense kooplieden in Sint-Petersburg. Het verhaal van de kerk begint ruim 100 jaar daarvoor. Tsaar Peter de Grote verklaarde in 1714 Sint-Petersburg tot hoofdstad van Rusland. Al spoedig vestigden zich ook Hollanders in de stad. Alle buitenlanders in Rusland mochten vrijelijk hun eigen geloof belijden. In 1717 ontstond de Hollandse Gemeente en viel het besluit om een eigen predikant in Sint-Petersburg te benoemen. In 1730 kocht de Hollandse Gemeente aan de Nevski Prospekt een huis met een stuk grond om daar bijeen te komen. In 1740 ging men over tot de bouw van een stenen kerkgebouw met pastorie. In die tijd arriveerden ook de eerste Vriezenveners in Sint-Petersburg. Onder het bewind van Catharina de Grote (1762-1796) groeide Sint-Petersburg uit tot een hoofdstad met westerse allure. Het aantal Vriezenveense kooplieden dat zich in de stad vestigde nam sterk toe.
Walckerorgel
Rond 1825 lieten diverse buitenlandse kerkelijke gemeenten hun
kerkgebouwen aanpassen of vernieuwen. De kerkenraad van de
Hollandse kerk, waarin vooral Vriezenveners vertegenwoordig waren,
besloot om de gebouwen aan de Nevski Prospekt te laten integreren
tot één gebouw. De Franse architect Paul Jacot maakte een ontwerp
in de stijl van het Russisch classisisme, dat in weinig opzichten
op een kerk leek. Het nieuwe gebouw bestond uit een middenstuk, de
eigenlijke kerk, met aan weerszijden een aangebouwde vleugel langs
de Nevski Prospekt. In die vleugels bevonden zich ruimten die
werden verhuurd voor commerciële activiteiten en huisvesting. Alle
ruimten waren na de opening binnen 1 maand vergeven en dat bracht
veel geld op voor de Hollandse Gemeente. Pronkstuk in de kerk was
het Walcker-orgel. Bij de inwijding in 1834 was ook de prins van
Oranje, de latere koning Willem II. Hij was getrouwd met de zuster
van Alexander I, prinses Anna Pavlowna. Ook zijn zoon, de latere
koning Willem III, woonde de plechtigheid bij.
Vriezenveense dominantie
Tussen 1850 en 1870 nam het aantal Vriezenveners alleen nog
maar toe. Deze periode vormde de bloeitijd van de Rusluie
in Sint-Petersburg. De Hollandse kerk kwam zelfs bekend te staan
als Vriezenveense kerk. In 1867 werd de Vriezenveense predikant
Jacob Hendrik Kunst beroepen in Sint Petersburg. Hij was in 1837 in
Vriezenveen geboren. Hij kwam in 1867 eerst op proef preken in
Sint-Petersburg en werd vervolgens met grote meerderheid van
stemmen tot predikant benoemd. Om gezondheidsredenen vroeg hij in
1872 ontslag. In 1881 overleed hij op 43-jarige leeftijd. De
Russische Revolutie maakte een einde aan de aanwezigheid van de
Rusluie in Sint-Petersburg. Het kerkgebouw aan de Nevski
Prospekt werd genationaliseerd. In 1927 werd het kerkelijke
gedeelte ingericht als bibliotheek en het orgel overgebracht naar
de concertzaal Glinka Capella. Nog altijd vormt de Hollandse kerk
een fraaie bezienswaardigheid in Sint-Petersburg.
