De aanwezigheid van groepjes Engels sprekende leerlingen vormt een vertrouwd onderdeel van het Ommer straatbeeld en uitgaansleven. De pupillen van de International School Eerde verlaten geregeld hun enclave voor een uitstapje naar de stad. Het instituut is de enige internationale kostschool van Nederland. De oorsprong ervan ligt bij de figuur van Philip van Pallandt, die kasteel Eerde in 1934 verhuurde aan de Quakerbeweging voor de huisvesting van een internationale school.
Quakers
De Quakerbeweging heeft zijn oorsprong in het door burgeroorlog verscheurde Engeland van de 17de eeuw. In deze tumultueuze tijd verkondigde de wever George Fox (1624-1691) een boodschap dat het goddelijk licht schuilt in elk mens, ongeacht ras of stand en los van alle kerkelijke autoriteit en leerstukken. Zijn Religieuze Genootschap der Vrienden propageerde de wereldvrede en vond elke vorm van geweld ongerechtvaardigd. Hoewel de gemeenschap vooral in Engeland en Amerika tot bloei kwam, kreeg zij ook in Nederland een bescheiden aanhang. De Quakers zetten zich via hun internationale netwerk met name in voor hulp aan vluchtelingen. Het Duitse Genootschap der Vrienden maakte zich na de machtsovername door Hitler in 1933 sterk voor de oprichting van een internationale Quakerschool in bij voorkeur Nederland. De Amsterdamse Quaker Piet Kappers (1883-1968) was een goede bekende van Philip van Pallandt en wist met financiële hulp van het Engels Genootschap de eerste en ‒ naar zou blijken ‒ enige Quakerschool van Europa op landgoed Eerde te realiseren.
Leerlingenbestuur
De beginselen van de school kwamen voort uit de Quakerfilosofie. Kernbegrippen waren gemeenschap, harmonie, gelijkheid en soberheid. Die laatste waarde stond volgens sommige Quakers wel wat op gespannen voet met de luxueuze en voorname stijl op kasteel Eerde. Het principe van gelijkheid uitte zich vooral in de democratische opzet van de school met een eigen leerlingenbestuur. Ook de zondagse stiltemomenten en praktijkvakken als weven, pottenbakken en tuinieren waren typische Quakerelementen.
Dertien kinderen vermoord
Oorspronkelijk was Eerde bedoeld als internaatschool voor lager en voortgezet onderwijs aan kinderen van Quakers uit heel Europa. Maar door de zorgwekkende ontwikkelingen in Nazi-Duitsland raakte de instelling in de praktijk vooral bevolkt met Joodse vluchtelingen uit dat land. Er kwam een Duits-Engelstalige school en landbouwpraktijkonderwijs op het landgoed om de leerlingen voor te bereiden op emigratie naar veiliger oorden. Na de Duitse bezetting van Nederland kregen de achttien resterende Joodse leerlingen op Eerde al vrij snel te maken met vrijheidsbeperkende maatregelen. Een klein aantal leerlingen wist tijdig onder te duiken. Maar dertien van hen vonden uiteindelijk de dood in Duitse vernietigingskampen.
Internationale School Eerde
Na de oorlog maakte de school een bloeiperiode door met een meer Engels-Nederlandse schoolpopulatie. De UNESCO erkende de school als één van de internationale scholen van Europa. In 1950 verhuisde de lagere school naar huize Vilsteren, waar deze tot 1997 gevestigd bleef. Door interne conflicten splitste in de jaren vijftig een deel van het personeel en leerlingen zich af van de school en vestigde zich elders. Voor Van Pallandt was dit de aanleiding om het huurcontract met de Quakers niet te verlengen. Na vertrek van de Quakerschool naar kasteel Beverweerd keerde de dissidente schoolfactie op Eerde terug en vestigde er de International School Eerde. De Quakerfilosofie achter de school was in de loop van de jaren sterk verwaterd. In 1971 werd de verbinding van de scholen in Vilsteren en Beverweerd met het Genootschap formeel beëindigd.
Nieuwbouw
De International School in Eerde is uitgegroeid tot een gerenommeerd instituut met als motto "striving to be the best". De school maakt tegenwoordig deel uit van onderwijsinstelling Landstede, die het terrein van eigenaar Natuurmonumenten pacht. In 2011 is aan de oostzijde van het kasteel een nieuw schoolgebouw geopend, zodat de historische gebouwen meer publieke functies kunnen krijgen. Het ongemakkelijke gevoel van de Quakers bij de luxueuze setting van het landgoed is bij de huidige gebruikers lang en breed verdwenen.
